File
Manuscript leaf from a Bible, in Latin, produced in Northern France (probably Paris)
Catalogue reference: MS 5650/123
What’s it about?
This record is a file about the Manuscript leaf from a Bible, in Latin, produced in Northern France (probably Paris) dating from c.1250-1300.
Is it available online?
Maybe, but not on The National Archives website. This record is held at University of Reading: Special Collections.
Can I see it in person?
Not at The National Archives, but you may be able to view it in person at University of Reading: Special Collections.
Full description and record details
-
Reference (The unique identifier to the record described, used to order and refer to it)
-
MS 5650/123
-
Title (The name of the record)
-
Manuscript leaf from a Bible, in Latin, produced in Northern France (probably Paris)
-
Date (When the record was created)
-
c.1250-1300
-
Description (What the record is about)
-
Text: From a Bible, in Latin
Script: Praegothica
The leaf is from a Bible and shows Saint Jerome’s Prologue addressed to Pope Damasus I, with an introduction to the Canon Tables, and part of the Prologue to the Gospels. Pope Damasus had asked Saint Jerome to revise the Latin Bible which then became what is now known as the Latin Vulgate Bible.
The text is in a double column of forty-nine lines, written in a brown ink in a fine, small, early gothic bookhand; capitals are touched in red; rubrics are in red. There is one nine-line initial ‘B’ at the beginning of the first Prologue with a floral leaf pattern painted in blue, red, pale brown, black, white and possibly burnished gold, or a gold substitute. There is also a seven-line initial ‘P’ at the beginning of the Prologue to the Gospels painted in the same colours and showing a beast with a long twisted tail.
In the early part of the thirteenth century mosaic gold, consisting of a sulphide of tin (stannic sulphide - SnS2), was sometimes used as a substitute for real gold. It is thought that mosaic gold may have been used in this leaf.
The leaf comes from a Bible that was once in the library of the Carthusian abbey of Villeneuve-lès-Avignon. The manuscript was broken up by the Folio Society in 1961. Leaves became dispersed and a large number are recorded in Item 68 in Medieval and Renaissance Manuscripts in New Zealand Collections by Manion, Vines and de Hamel. A large number are in the Bodleian Library, Oxford and several are in the University of London Library. Two leaves are recorded by Quaritch, Item 21 in Catalogue 1270 and Item 19 in Catalogue 1147.
References:
1 Introduction to the Canon Tables: Migne J.-P. Patrologia Latina (Patrologiae Cursus Completus), Paris 1844-55, Vol. 29, p. 557-562.
2 Prologue to the Gospels: Migne J.-P. Patrologia Latina (Patrologiae Cursus Completus), Paris 1844-55, Vol. 26, p. 15-22.
3 Manion, Vines and de Hamel, Medieval and Renaissance Manuscripts in New Zealand Collections, Thames and Hudson, 1989.
Transcription
Recto, column 1:
1 Incipit p(ro)logus s(an)c(t)i ie-
2 ronimi p(res)b(yte)ri in lib-
3 ro evvangeliorum .
4 B eatissimo pape
5 damasce : iheronim(us)
6 salute(m) in (chr)isto .
7 Novu(m) op(us) facere
8 me cogis ex vetere
9 ut post exe(m)plaria
10 scripturar(um) toto orbe disp(er)sa q(ua)si
11 q(ui)dam arbiter sedea(m) : (et) q(uia) int(er) se va-
12 riant . q(ue) sint illa q(ue) cu(m) greca co(n)sen-
13 tiant veritate decernam . Pius
14 labor s(ed) p(er)iculosa p(re)su(m)pt(i)o . iudica-
15 re de ceteris . ip(su)m ab om(n)ib(us) iudi-
16 candu(m) : senis mutare lingua(m) . et
17 canescente(m) ia(m) mundu(m) ad initia
18 retrahere parvulor(um) . Quis eni(m) doct(us)
19 p(ar)it(er) v(e)l indoctus . cu(m) i(n) man(us) volum(en)
20 assu(m)pserit . (et) a saliva q(uam) imbibit
21 viderit i(n)crepare q(uod) lectitat . non
22 stati(m) eru(m)pat in voce(m) . me falsariu(m)
23 me clamans e(ss)e sacrilegu(m) : qui
24 audea(m) aliq(ui)d in vet(er)ib(us) libris addere
25 mutare corrigere ? Adv(er)sus q(uam) i(n)vidi-
26 am duplex causa me consolatur .
27 q(uod) (et) tu q(ui) sum(mus) sacerdos es fieri iu-
28 bes . (et) veru(m) n(on) e(ss)e q(uid) variat . etia(m) ma-
29 ledicor(um) testimonio (com)p(ro)bat(ur) . Si eni(m)
30 latinis exe(m)plarib(us) fides est adhibe(n)-
31 da : respondeant q(ui)b(us) pene tot su(n)t
32 exemplaria quot codices . Sin au(tem)
33 v(er)itas est q(ue)renda de plurib(us) . cur
34 n(on) ad grecam originem rev(er)tente(s)
35 ea q(ue) v(e)l a vitiosis int(er)p(re)tib(us) male
36 edita . v(e)l a p(re)su(m)ptorib(us) i(m)p(er)itis em(en)-
37 data p(er)v(er)sius . v(e)l a librariis dormi-
38 tantib(us) aut addita sunt . aut mu-
39 tata corrigim(us) ? Neq(ue) v(ero) ego de ve-
40 teri n(un)c disputo testam(en)to : q(uod) a . lxx . [septuaginta
41 seniorib(us) i(n) greca(m) lingua(m) v(er)su(m) t(er)tio
42 gradu ad nos usq(ue) p(er)venit . No(n) q(ue)ro
43 q(uid) aq(ui)la . q(uid) symac(hus) sapiant . q(ua)re theo-
44 dotion i(n)ter novos (et) veteres mediu(s)
45 i(n)cedat : sit illa vera int(er)p(re)tat(i)o qua(m)
46 ap(osto)li p(ro)baver(un)t . De novo n(un)c locquor
47 testam(en)to q(uod) grecu(m) e(ss)e n(on) dubiu(m) est .
48 excepto ap(osto)lo matheo q(ui) p(ri)m(us) i(n) iudea
49 evv(an)g(e)liu(m) (christ)i hebraicis litt(er)is edidit .
Recto, column 2:
1 Hoc certe cu(m) i(n) n(ost)ro sermone discor-
2 dat . (et) ad div(er)sos rivulor(um) trahentes
3 ducit : uno de fonte q(ue)rend(um) . Pret(er)mit-
4 to eos codices . q(uo)s a luciano (et) esicio .
5 n(un)cupatos paucor(um) hominu(m) asserit
6 p(er)v(er)sa (con)tentio q(ui)b(us) utiq(ue) n(ec) in vet(er)i
7 instrum(en)to p(ost) . lxx . int(er)p(re)tes em(en)dare [septuaginta
8 q(ui)d licuit . n(ec) in novo p(ro)fuit em(en)das-
9 se : cu(m) multar(um) gentium ling(ui)s sc(ri)p-
10 tura an(te) translata . doceat falsa e(ss)e
11 q(ue) addita sunt . Igit(ur) h(ec) p(re)sens p(re)fati-
12 uncula pollicetur . iiii . t(antu)m ev(an)g(e)lia [quatuor
13 quor(um) ordo iste e(st) . math(eu)s . marcus .
14 lucas . ioh(ann)es . codicu(m) grecor(um) em(en)data
15 collat(i)o(n)e s(ed) veteru(m) . Q(ue) ne multum
16 a lect(i)onis latine (con)suetudine dis-
17 creparent : ita calamu(m) te(m)p(er)avimus
18 ut his ta(ntum) q(ue) sensu(m) videbant(ur) muta-
19 re correctis . reliq(ua) manere pat(er)em(ur)
20 ut fuerant . Canones q(uoque) q(uo)s euse-
21 bi(us) cesariensis ep(iscopu)s alexandri(n)u(m) sec(u)t(us)
22 am(m)oniu(m) . in dece(m) numeros ordi(n)a-
23 vit . sic(ut) in greco h(abe)nt(ur) exp(re)ssim(us) q(uod)
24 si q(ui)s de curiosis voluerit nosse q(ue)
25 in ev(an)geliis v(e)l eade(m) v(e)l vicina v(e)l sola
26 sint . eor(um) distinctione cognoscat .
27 Magnus siq(ui)dem h(ic) in n(ost)ris codici-
28 b(us) error inolevit . du(m) q(uod) in eade(m)
29 re alius ev(an)g(e)lista pl(us) dixit . i(n) alio
30 q(uia) min(us) putav(er)int et addiderint-
31 v(e)l du(m) eundem sensu(m) alius aliter
32 exp(re)ssit . ille q(ui) unu(m) e q(ua)tuor p(ri)mu(m)
33 legerat ad exe(m)plu(m) ei(us) ceteros q(uoque) ex-
34 stimavit em(en)dandos . Un(de) accedit
35 ut ap(ud) nos mixta sint o(mn)ia : (et) in
36 marco plura . luce atq(ue) mathei .
37 rursu(m) in matheo . ioh(ann)is . (et) marci . (et)
38 i(n) cet(er)is reli(n)quor(um) q(ue) in aliis p(ro)p(ri)a sunt
39 inveniant(ur) . Cu(m) itaq(ue) canones le-
40 geris q(ui) s(u)biecti sunt : (con)fusionis er-
41 rore sublato . (et) similia o(mn)iu(m) scies .
42 (et) singulis sua q(ue)q(ue) restitues . In ca-
43 none p(ri)mo (con)cordant . iiii . math(eu)s [quatuor
44 marc(us) . lucas . ioh(ann)es . In s(e)c(un)do tres :
45 math(eu)s . marcus . lucas . In . t(er)tio . tre(s) .
46 math(eu)s . lucas . ioh(ann)es . In q(ua)rto tres :
47 math(eu)s . marc(us) ioh(ann)es . In . v . duo : ma- [quinto
48 th(eu)s . lucas . In . vi . duo : math(eu)s . marc(us) . [sexto
49 In . vii . duo : math(eu)s . ioh(ann)es . In . viii . [septimo octavo
Verso, column 1:
1 duo : lucas marc(us) . In nono : duo :
2 lucas ioh(ann)es . In decimo . p(ro)p(ri)a unusq(ui)s-
3 q(ue) q(ue) n(on) h(abe)nt(ur) in aliis ediderunt . Sin-
4 gulis v(ero) ev(an)g(e)liis ab uno incipiens
5 usq(ue) ad fine(m) libror(um) dispar nu-
6 mer(us) increscit . Hic nigro colore
7 p(re)scriptus sub se habet aliu(m) ex mi-
8 nio numeru(m) discolore(m) . q(ui) ad dece(m)
9 usq(ue) p(ro)cedens . indicat p(ri)or nume-
10 rus in quo sit canone require(n)d(us) .
11 Cu(m) (i)g(itur) ap(er)to codice . v(er)bi gr(ati)a illud
12 sive illud capitulu(m) scire volue-
13 ris cui(us) canonis sit : stati(m) ex subiec-
14 to numero doceberis . E( ) recurre(n)s [it should be ‘Et’
15 ad pri(n)cipia i(n) q(ui)b(us) e(st) canonu(m) disti(n)c-
16 ta (con)geries . eode(m)q(ue) stati(m) canone
17 ex titulo frontis invento : illum
18 que(m) q(ue)rebas numeru(m) ei(us)dem ev(a)n-
19 g(e)liste q(ui) (et) ip(s)e ex insc(ri)pt(i)o(n)e signat(ur)
20 invenies . Atq(ue) e vicino ceteror(um)
21 tramitib(us) inspectis . quos nume-
22 ros e regione habea(n)t annotabi(s)
23 Et cu(m) scieris recurres ad volumi- [not ‘a duo lumina’
24 na singulor(um) (et) sine mora rep(er)ti(s)
25 numeris quos an(te) signaveras
26 rep(er)ies (et) loca . i(n) q(ui)b(us) v(e)l eade(m) v(e)l vi-
27 cina dixer(un)t . Sciendu(m) (etiam) ne quem
28 ignaru(m) ex similitudine nume-
29 ror(um) error i(n)volvat : q(uod) sicubi in
30 subnotat(i)o(n)e canonum distinctor(um)
31 i(n) canone quolib(et) tres evvang(e)liste
32 bis v(e)l ter . v(e)l q(uar)ter aut (etiam) a(m)plius
33 eundem numeru(m) habuerint
34 p(er) ordine(m) annotatu(m) . (et) q(ua)rt(us) con-
35 trario discrepantes : q(uod) id q(uod) tres
36 illi in eo loco semel dixerint .
37 quartus totiens in corpore volu-
38 minis sui ponat : quotiens div(er)-
39 si numeri in eius canone positi
40 sunt contra p(re)dictor(um) numeror(um)
41 (con)tinuatas similitudines . Ite(m)
42 si in uno quolib(et) eor(um) aut etia(m)
43 duob(us) idem in canone numer(us)
44 bis ter q(uar)ter at eo ampli(us) rep(er)iat(ur)
45 i(n) ordine collocat(us) . (et) dispares inve-
46 niantur i(n) cet(er)is : dubiu(m) n(on) erit qu(in)
47 id q(uod) illi(us) illor(um)ve canones nume-
48 rus bis terq(ue) repetunt ab his i(n)
49 volumine semel dictu(m) sit . alt(er)i
Verso, column 2:
1 u( ) eor(um) totiens uno atq(ue) eode(m) sensu [ ?
2 loq(ua)nt(ur) . Quotiens p(re)tulerint i(n) nu-
3 meror(um) annotatione distantia(m) .
4 Hoc (et) in o(m)ni(um) novan canonon [should be ‘novem canonum’
5 collatione servabit(ur) . Ceterum
6 i(n) decimo q(uonia)m p(ro)p(ri)a sing(u)lor(um) t(antu)mm(odo)
7 (con)tinent(ur) : n(on) potest (contra) id (com)paratio
8 esse q(uod) solu(m) est . Opto ut in (christ)o
9 valeas . (et) memineris mei papa
10 beatissime . Explicit p(ro)logus p(ri)m(us)
11 P lures fuisse Incipit s(ecundu)s
12 q(ui) ev(an)g(e)lia sc(ri)pser(un)t ei(us)de(m) .
13 et lucas ev(an)g(e)lista tes-
14 tat(ur) dicens : q(uonia)m q(ui)dem
15 multi conati sunt or-
16 dinare narrat(i)o(n)em re-
17 ru(m) q(ue) in nob(is) (com)plete s(un)t .
18 sicut tradider(un)t nob(is) . q(ui) ab initio
19 ip(s)i vider(un)t . (et) ministraverunt
20 sermone(m) ei(us) . (et) p(er)severantia usq(ue)
21 ad p(re)sens t(em)p(u)s monim(en)ta decla-
22 rant : q(ue) a d(i)v(er)sis auctorib(us) edita
23 div(er)sar(um) heresu(m) fuere pri(n)cipia :
24 ut est illud iuxta egyptios (et)
25 thoma(m) . (et) mathia(m) . (et) bartolo-
26 meu(m) . xii . quoq(ue) ap(osto)lor(um) (et) basi- [duodecim
27 lidis . atq(ue) appellis (et) reliquor(um) q(uo)s
28 enumerare longissimu(m) est : cu(m)
29 hoc t(antu)m i(n) p(re)sentiar(um) necesse sit di-
30 cere . extitisse quosda(m) q(ui) sine sp(irit)u
31 (et) gra(tia) dei conati sunt . magis ordi-
32 nare narratione(m) q(uam) hystorie te-
33 xere v(er)itate(m) . Quib(us) iure potest
34 p(ro)pheticu(m) illud coaptari . Ve q(ui)
35 p(ro)phetant de corde suo . q(ui) a(m)bula(n)t
36 p(ost) sp(iritu)m suu(m) . q(ui) dicunt dicit do(minus)
37 (et) d(omi)n(u)s n(on) misit eos . De quib(us) et
38 salvator n(oste)r i(n) ev(an)g(e)lio ioh(ann)is loquitur
39 Om(n)es qui an(te) me vener(un)t fures
40 fuerunt (et) latrones . Qui vener(un)t
41 n(on) qui missi sunt . Ip(s)e eni(m) ait . Ve-
42 niebant . (et) ego n(on) mitteba(nt) eos .
43 In venientib(us) p(re)su(m)ptio temeri-
44 tatis . i(n) missis obsequiu(m) servitu-
45 tis e(st) . Ecc(le)sia au(tem) q(ue) sup(ra) petra(m) d(omi)ni voce
46 fundata e(st) . q(uam) introduxit rex in
47 cubiculu(m) suu(m) . (et) ad quam p(er) for a-
48 men descensionis occulte misit
49 manu(m) sua(m) similis damule hinulo
Notes:
A Letters: a,b,c,d,e,f,g,h,i,l,m,n,o,p,q,r,s,t,u/v,x,y.
Capitals: A,C,D,E,H,I,M,N,O,P,Q,S,U/V.
B Initials: B,P.
C Alternative forms of letters ‘d’(2), ‘i’(2), ‘m’(2), ‘r’(2) and ‘s’(3).
Note the use of a trailing ‘s’ in ‘fides’ (recto 1, line 30).
D Fusion between letters ‘de’, ‘do’, ‘he’, ‘ho’, ‘oc’, ‘og’, ‘po’ and ‘pp’,
and possibly others.
E Elision between letters ‘ci’, ‘cu’, ‘fa’, ‘fu’, ‘gi’, ‘gu’, ‘ta’, ‘ti’ and ‘tu’,
and possibly others.
F Frequent use of an uncrossed Tironian ‘et’ (e.g. recto 2, line 2).
G Ligature between letters ‘st’, e.g. in ‘est’ (recto 1, line 30).
H Ligature between letters ‘ct’, e.g. in ‘indoctus’ (recto 1, line 19).
Note ligature of ‘ct’ in ‘subiecto’ is spread over two lines
(verso 1, lines 13/14)
I Abbreviation of ‘sancti’ (recto 1, line 1).
J Abbreviation of ‘presbyteri’ (recto 1, line 2).
K Abbreviation of ‘quia’ (recto 1, line 11).
L Abbreviation of ‘sed’ (recto 1, line 14).
M Abbreviation of ‘vel’ (recto 1, line 19).
N Abbreviation of ‘quam’ (recto 1, line 20).
O Abbreviation of ‘quod’ (recto 1, line 21).
P Abbreviation of ‘esse’ (recto 1, line 23).
Q Abbreviation of ‘vero’ (recto 1, line 39).
R Abbreviation of ‘nunc’ (recto 1, line 46).
S Abbreviation of ‘apostlo’ (recto 1, line 48).
T Abbreviation of ‘primus’ (recto 1, line 48).
U Abbreviation of ‘christi’ (recto 1, line 49).
V Abbreviation of ‘nostro’ (recto 2, line 1).
W Abbreviation of ‘contentio’ (recto 2, line 6).
X Abbreviation of ‘ante’ (recto 2, line 10).
Y Abbreviation of ‘tantum’ (recto 2, line 12).
Z Abbreviation of ‘evangelia’ (recto 2, line 12).
AA Abbreviation of ‘episcopus’ (recto 2, line 21).
AB Abbreviation of ‘eius’ (recto 2, line 33).
AC Abbreviation of ‘igitur’ (verso 1, line 11).
AD Abbreviation of ‘gratia’ (verso 1, line 11).
AE Abbreviation of ‘quibus’ (verso 1, line 26).
AF Abbreviation of ‘etiam’ formed by the abbreviation for ‘et’ with a line
above it (verso 1, line 27).
AG Abbreviation of ‘eorum’ (verso 1, line 42).
AH Abbreviation of ‘quoniam’ (verso 2, line 6).
AI Abbreviation of ‘contra’ formed by the abbreviation for ‘con’ with a line
above it (verso 2, line 7).
AJ Abbreviation of ‘spiritu’ (verso 2, line 30).
AK Abbreviation of ‘dominus’ (verso 2, line 36).
AL Punctuation sign for a question mark in recto column 1, line 25.
-
Held by (Who holds the record)
- University of Reading: Special Collections
-
Former department reference (Former identifier given by the originating creator)
-
MS 123
-
Language (The language of the record)
-
Latin
-
Physical description (The amount and form of the record)
-
1 leaf
-
Access conditions (Information on conditions that restrict or affect access to the record)
-
Access restrictions apply, please contact Special Collections for more information.
-
Physical condition (Aspects of the physical condition of the record that may affect or limit its use)
-
Material: Vellum leaf
-
Record URL
- https://beta.nationalarchives.gov.uk/catalogue/id/c0f47f18-94e5-44e1-ba51-e996432deb90/
Catalogue hierarchy
This record is held at University of Reading: Special Collections
Within the fonds: MS 5650
European Manuscripts Collection
You are currently looking at the file: MS 5650/123
Manuscript leaf from a Bible, in Latin, produced in Northern France (probably Paris)