File
Manuscript leaf from a Breviary, in Latin, produced in Italy (Ferrara)
Catalogue reference: MS 5650/59
What’s it about?
This record is a file about the Manuscript leaf from a Breviary, in Latin, produced in Italy (Ferrara) dating from c.1441-1448.
Is it available online?
Maybe, but not on The National Archives website. This record is held at University of Reading: Special Collections.
Can I see it in person?
Not at The National Archives, but you may be able to view it in person at University of Reading: Special Collections.
Full description and record details
-
Reference (The unique identifier to the record described, used to order and refer to it)
-
MS 5650/59
-
Title (The name of the record)
-
Manuscript leaf from a Breviary, in Latin, produced in Italy (Ferrara)
-
Date (When the record was created)
-
c.1441-1448
-
Description (What the record is about)
-
Text: From a Breviary, in Latin
Script: Southern Textualis Formata (Rotunda)
The breviary is written in double columns of thirty lines, in a rounded gothic hand, in brown ink, and ruled lightly with ink. Rubrics are in red and capitals are touched with yellow. Each text column has a decorated border of which three are bar borders in gold with elaborate floral sprays and finials - one is of a leafy floral design. There are eight gold initials against blue and pink grounds.
The parent manuscript has previously been identified as the Breviary of Borso d'Este, but it is now accepted as the Breviary made for his predecessor, Leonello d'Este, Duke of Ferrara, 1441- 50. It is described in the Este accounts as having been illuminated between 1441 and 1448 by Giorgio d' Alemagna, Guglielmo Giraldi, Magnanino, Matteo de Pasti and Bartolomeo Benincà; see A. Franceschini, Artisti a Ferrara in età umanistica e rinascimentale, Tetimonianze archivistiche, I, 1993, docs. 585a, 585g and 585n, app. 22 and 24; G. Campori, ‘I miniatori degli Estensi’, Atti e Memorie delle Regie Deputazioni di Storia Patria per le Provincie Modenesi e Parmensi, VI, 1872, pp. 247- 8 and 268- 9, docs. v and vi; and F. Toniolo, ed., H. J. Hermann, La miniatura estense, 1994, pp. 66- 7,73 (docs. 18-20) and 258 (docs. 17-21).
The imperfect manuscript from which this leaf comes was apparently brought to Britain from Spain and came into the possession of the Llangattock family of Monmouth; it was sold at Christie's in 1958 to Goodspeed’s of Boston, Massachusetts, who split it up. It carried the bookplate of John Etherington Welch Rolls, father of the first Baron Llangattock and the note "Brought by my grandfather . . . Supposed to have been Peninsular loot. The pictures cut out by soldiers. J.A. Rolls 1882". A miniature of Saint Helena from the manuscript was illustrated in Alan G. Thomas, Fine Books, 1967, pl. 22, and was subsequently used for a set of postage stamps issued by St. Helena in 1971. Other leaves from the manuscript are reproduced in R. S. Wieck, Late Medieval and Renaissance Illuminated Manuscripts, Houghton Library, 1983, p. 130, fig. 74; and M. Manion and V Vines, Medieval and Renaissance Illuminated Manuscripts in Australian Collections, 1984, p. 97, fig. 87.
Transcription
Recto side, column 1:
1 sunt : Hec dicit dominus . R(esponsorium)
2 S Usicpe ve(r)bum vi(r)go ma(r)ia .
3 q(uo)d tibi a d(omi)no p(er) angelum trans-
4 missum e(st) . (con)cipies (et) pa(r)ies deum
5 parit(ur) et homine(m) . Ut b(e)n(e)dicta di-
6 ca(r)is) inter om(ne)s mulieres . V(er)su(s) .
7 Paries quide(m) filium et vi(r)gini-
8 tatis no(n) patie(r)is de t( )mentu(m) effi- [t(or)mentu(m)?
9 cie(r)is g(ra)vida (et) e(r)is mat(er) semper i(n)-
10 tacta . Ut b(enedic ) . Lectio secunda .
?
11 L Avamini mu(n)di estote . [Isaiah 1:16
12 auferte malu(m) cogitatio-
13 num v(est)ra(rum) ab oc(u)lis meis . Q(ui)e-
14 scite agere p(er)v(er)se : discite b(e)n(e)fa-
15 cere . Que(r)ite iuditiu(m) . s(u)bve(n)ite
16 oppresso : iudicate pupillo de-
17 fendite vidua(m) : et ve(n)ite (et) a(r)g(u)-
18 ite me dic(it) d(omi)n(u)s . Si fue(r)i(n)t pec-
19 cata v(est)ra ut coccinu(m) : q(uas)i nix
20 dealbabunt(ur) : Et si fue(r)int r(u)-
21 bra q(uas)i ve(r)micul(us) : velut la-
22 na alba erunt . R(esponsorium) L Etent(ur)
23 celi (et) exultet t(er)ra iubilate mo(n)-
24 tes laudes q(uia) d(omi)n(u)s n(oste)r ve(n)iet . [line filler]
25 Et pauperu(m) suo(rum) miserebitur .
26 V(ersus) Oriet(ur) in diebus ei(us) iustitia
27 (et) habundantia pacis . Et . L(ectio) . iii . [tertia
28 S I volue(r)itis (et) audie(r)itis [Isaiah 1:19
29 me : bona t(er)ra com(m)ede-
30 tis . Q(uo)d si nolue(r)itis et me ad
Recto side, column 2:
1 iracundia(m) p(ro)vocave(r)itis : gla-
2 dius devorabit vos : q(uia) os [line filer]
3 d(omi)ni locutu(m) est . Quom(od)o f(a)cta
4 e(st) meretrix civitas fidelis ple-
5 na iudicii . Iustitia h(ab)itavit
6 in ea : nu(n)c aut(em) homicide . Ar-
7 gentu(m) tuu(m) v(er)sum e(st) in scoria(m) .
8 vinum tuu(m) mistu(m) est aqua .
9 R(esponsorium) A Lieni no(n) transibu(n)t p(er) ier(usa)l(e)m
10 amplius . Nam in illa die stilla-
11 bu(n)t montes dulcedine (et) colles
12 flue(n)t lac (et) mel dic(it) d(omi)n(u)s . V(ersus) . D(eu)s
13 alibano veniet (et) s(an)ct(u)s de mo(n)te
14 u(m)broso (et) (con)dempso . Na(m) i(n) .
Ad
15 laudes . a(n)t(iphona) . Miserere mei d(ominu)s
16 cum rel( ) . a(ntiphona) . (et) ps(almus) . ut in psalmi-
17 sta . ad laudes . capitulum .
18 V Enite ascendamus ad [Micah 4:2
19 monte(m) d(omin)o et ad domum
20 dei iacob (et) docebit nos vias
21 suas (et) ambulabimus in se-
22 mitis eius : q(uia) de syon exibit
23 lex et ve(r)bum d(omin)o de ier(usa)l(e)m (h)y(mnu)s
24 Vox clara ecce i(n)to . V(ersus) . Vox cla- [into ?
25 mantis in des(er)to parate via(m) d(omin)o
26 R(esponsorium) . Rectas facite semitas eius .
27 Ad . B( ) . a(n)t(phona) . A Ngelus do(mini) nu(n)tia-
28 vit ma(r)ie (et) concepit de sp(irit)u s(an)c(t)o
29 all(elui)a . p(salmu)s . B(e)n(edictus) . kyr(ie) (e)l(ison) .
(christe) (e)l(ison) . kyr(ie) (e)l(ison) .
30 Pat(er) n(oste)r . aliq(uan)tulu(m) al( )te . V(ersus) . Et [al(i)te?
Verso side, column 1:
1 ne nos . R(esponsorium) . S(u)m libera . V(ersus) . Ego dixi
2 d(omi)ne mis(erere) m(e)i . cum rel(iquis) . precib(us)
3 ut h(abe)nt(ur) in psalmista post oct(avum)
4 epy(phania)e or(ati)o . Excita d(omi)ne q(uesumu)s . Et e(st)
5 sciendu(m) q(uia) or(ati)ones do( )cales d( ) n( )r [dominus noster?
6 se(m)p(er) sic(ut) in doca( ) p(er) ebdomodam
7 ad om(ne)s horas q(ua)n(do) agit(ur) de fe(r)ia
8 ex ceptis in . xl . (et) in quatuor
9 te(m)porib(us) de adventu (et) ebdo
10 madis pasce (et) pente(cos) . Ad pri- [pentecon ?
11 ma(m) . a(n)t(iphona) . In illa die . p(salmu)s . Deus in
12 no(min)ie . cu(m) rel(iquis) . ut h(abe)ntur in p(salmi)s .
13 cap( ) . Pacem (et) vi( )tate(m) . R(esponsorium) b( ) . (christ)e
14 filii dei vivi . V(ersus) . Qui ve(n)turus
15 es in . mis(eri) . V(ersus) . Exurge (christ)e . ad .
16 R(esponsorium) . Et lib(era) . kyr(ie) (e)l(eison) . (christe) (e)l(eison) .
kyr(i) (e)l(eison) . p(ate)r .
17 n(oste)r . V(ersus) . Et ne . R(esponsorium) . S(u)m li(bera) . Credo i(n) de-
18 um . V(ersus) . Carnis res(ur)ecto(n)em . R(esponsorium) . Vi-
19 ta(m) et(iam) . a(nima)m . V(ersus) Et ego . cum rel(iquis) . p(re)
20 cib(us) ut h(aba)nt(ur) . in p(salmi)s po(st) octava(m)
21 epy(phania)e . ad absolutio(n)em cap( )li .
22 D O(min)e mis(erer)e n(ost)ri . te e(t)i(a)m
lect(i)o . [Isaiah 33:2
23 expectavimus : esto brachi-
24 um n(ost)r(u)m i(m)mane et salus nost(ra)
25 in t(em)p(o)r(e) tribulatio(n)is . Tu aut(em) d(omin)o .
26 (et) d(icitu)r infe(r)ialib(us) dieb(us) usq(ue) ad vi-
27 giliam nativitatis do(mini) . Ad . iii .
28 E Cce dies veniunt
cap( ) . [Jeremiah 23:5
29 dicit d(omi)n(u)s (et) suscitabo d(avi)d
30 germen iustu(m) . (et) reg(na)bit rex et
Verso side, column 2:
1 sapiens e(r)it (et) faciet iudicium
2 et iustitia(m) in t(er)ra . R(esponsorium) a(ntiphona) . br(evi)a . (et) ve(r)-
3 sicula . ut su(n)t in do(mini)ca .
Ad . xi .
4 I N diebus illis salva-
cap . [Jeremiah 33:16
5 bitur iuda . et isr(ae)l h(ab)itabit
6 (con)fident(er) . (et) hoc e(st) nom(en) q(uo)d voca
7 bu(n)t eum d(omi)n(u)s iustus n(oste)r . ad .
8 P Rope e(st) ut ve(n)iat
ix . cap(itulum) . [Isaiah 14:1
9 te(m)pus eius (et) dies ei(us) no(n) elo(n)-
10 gabunt(ur) mis(er)ebit(ur) e(n)im d(omi)n(u)s iacob .
11 (et) isr(ahe)l salvabit(ur).
Ad vesperas .
12 ant(iphona) . Inclinavit do(minus) . cu(m) rel(iquis) . ant(iphona) .
13 (et) p(salmu)s . de . p(salmu)s . Capitulum .
14 N On auferet(ur) sceptrum de [Genesis 49:10
15 iuda . nec dux de femore
16 eius donec ve(n)iat qui mittend(us)
17 e(st) (et) ip(s)e e(r)it expectatio gentium .
18 (h)ym(nu)s . Conditor al . sy . V(ersus) . Rora-
19 te celi desup(er) (et) nubes pluant
20 iustu(m) . R(esponsorium) . Ap(er)iat(ur) t(er)ra (et) gem(m)inet
21 saluatore(m) . Ad . o( )(con) . ant(iphona) . L Eva
22 ier(usa)l(e)m oculos (et) vide potentiam
23 regis ecce saluator ve(n)it solve(re)
?
24 te a vinculo . p(salmu)s . Mag(nus) . (et) nota(n)-
25 dum q(uia) p(re)dicta cap(itu)la dicu(n)tur
26 s(upra)dicto mo( ) us(que) ad vig(ilium) . nativi-
27 tat(is) . do(mini) .
Feria . tercia . V(ersus) . Emi(t)-
28 te agnum d(omi)ne . R(esponsorium) . De petra de .
29 Ab solutio . Ip(s)ius pietas. ut . s(unt) .
30 ins( )o . noct(urna) . ann tribus b(e)n(e)dic-
Notes:
A Letters: a,b,c,d,e,f,g,h,i,k,l,m,n,o,p,q,r,s,t,u/v,x,y,
A,B,C,D,E,H,I,K,L,M,N,O,P,Q,R,S and U/V.
Versals: A,D,E,I,L,N,P and S.
B Alternative forms of letters ‘d’(2), ‘i’(2), ‘m’(2), ‘r’(2) and ‘s’(3).
Sometimes the first stroke of the sideways ‘m’ curves upward and
sometimes downward.
There is occasional use of a trailing ‘s’ at the end of a word.
C Fusion between letters ‘be’, ‘dd’, ‘de’, ‘do’, ‘Ds’, ‘He’, ‘ho’, ‘oc’,
‘od’, ‘oe’, ‘og’, ‘os’, ‘pd’, ‘pe’, ‘po’, ‘pp’, ‘ps’,
D Elision between letters ‘cu’, ‘fu’, ‘gi’ and ‘ti’ and possibly others.
E Ligature of ‘st’, e.g. in ‘estote’ (recto 1, line 11).
F Use of the uncrossed Tironian ‘et’ (e.g. recto 1, line 9).
G Note the use of a doubly crossed ‘i’ as a brief line filler (e.g. recto 2, line 2).
H There are many abbreviations, not all of which have been identified.
-
Held by (Who holds the record)
- University of Reading: Special Collections
-
Former department reference (Former identifier given by the originating creator)
-
MS 59
-
Language (The language of the record)
-
Latin
-
Physical description (The amount and form of the record)
-
1 leaf
-
Access conditions (Information on conditions that restrict or affect access to the record)
-
Access restrictions apply, please contact Special Collections for more information.
-
Physical condition (Aspects of the physical condition of the record that may affect or limit its use)
-
Material: Vellum leaf
-
Record URL
- https://beta.nationalarchives.gov.uk/catalogue/id/7d71e5c5-f7b5-415c-8597-511341af8a90/
Catalogue hierarchy
This record is held at University of Reading: Special Collections
Within the fonds: MS 5650
European Manuscripts Collection
You are currently looking at the file: MS 5650/59
Manuscript leaf from a Breviary, in Latin, produced in Italy (Ferrara)