Skip to main content
Service phase: Beta

This is a new way to search our records, which we're still working on. Alternatively you can search our existing catalogue, Discovery.

File

Manuscript leaf from a Bible, in Latin, produced in France (Paris)

Catalogue reference: MS 5650/88

What’s it about?

This record is a file about the Manuscript leaf from a Bible, in Latin, produced in France (Paris) dating from c.1220.

Is it available online?

Maybe, but not on The National Archives website. This record is held at University of Reading: Special Collections.

Can I see it in person?

Not at The National Archives, but you may be able to view it in person at University of Reading: Special Collections.

Full description and record details

Reference

MS 5650/88

Title

Manuscript leaf from a Bible, in Latin, produced in France (Paris)

Date

c.1220

Description

Text: From a Bible, in Latin

Script: Textualis Formata (Textus Semiquadratus)

Commentary Script: Textualis Libraria (Textus Semiquadratus)

The text shows the Great Gloss (commentary) of Petrus Lombardus on St. Paul’s Epistle to the Romans. The Bible text is from Romans, Ch. 14, v. 1-10, and chapter and verse is shown below in square brackets. Fifty-five lines of commentary by Petrus Lombardus are in a smaller black gothic hand in double columns. Line ruling is in hard point, and there is some line pricking on the inner edge.

Seventeen versals, with calligraphic pen work decoration in red and blue, and a heading in red and blue capitals. Underlining of some words in the commentary, relating directly to the Bible text, is in red. In some places in the commentary double red dots appear which may relate the words to the work of earlier commentators. Some capital letters are touched with red.

References: (a) Christopher de Hamel, The Book. A History of The Bible, pp. 109-111.

(b) Migne, Patrologia Latina, Vol. 191, pp.1511-1514.

Transcription

Bible text recto side, column 1: Bible text recto side, column 2:

1 [14:1] . . . . -onib(us) cogitati- 1 D eus enim il-

2 onum . 2 lum assu(m)psit .

3 [14:2] A lius enim cre- 3 [14:4] (Tu) quis es qui iu-

4 dit se mandu- 4 dicas alienum

5 care omnia ; 5 servum .

6 Q ui au(tem) infir- 6 S uo d(omi)no stat . [Not ‘Q uo’

7 mus e(st) holus ma(n)- 7 aut cadit . Sta-

8 ducat . [14:3] Is qui 8 bit autem .

9 manducat . 9 P otens enim

10 n(on) manducan- 10 deus statuere

11 tem n(on) spernat . 11 illum [14:5] N am

12 E t qui n(on) man- 12 alius iudicat

13 ducat mandu- 13 diem int(er) die(m) .

14 cantem n(on) iudi- 14 alius aut(em) . iu-

15 cet 15 dicat o(mn)em die(m) .

Bible text verso side, column 1: Bible text verso side, column 2:

1 U nusquisq(ue) 1 [14:8] S ive vivim(us)

2 in suo sensu ha- 2 d(omi)no vivimus .

3 bundet . [14:6] Qui 3 sive morimur

4 sapit diem do- 4 d(omi)no morimur

5 mino sapit . et 5 sive (er)g(o) vivim(us) .

6 qui mandu- 6 sive morimur .

7 cat d(omi)no man- 7 domini sumus .

8 ducat . 8 [14:9] I N hoc enim (christu)s

9 G ra(tia)s enim agit 9 mortuus e(st) et

10 deo . (et) qui n(on) ma(n)- 10 resurrexit . ut

11 ducat . d(omi)no n(on) 11 et vivor(um) (et) mor-

12 manducat . et 12 tuor(um) dominet(ur) .

13 gra(tia)s agit deo 13 [14:10] quid iudicas

14 [14:7] Nemo enim no- 14 fr(atr)em tuum .

15 strum s(ibi) vivit . 15 aut tu quare

16 aut moritur . 16 spernis fr(atr)em tu-

17 um . Om(ne)s enim

18 stabimus an(te)

19 tribunal (christ)i ;

Notes for Bible text and commentary:

A Letters (Bible text): a,b,c,d,e,f,g,h,i,l,m,n,o,p,q,r,s,t,u/v,x,N,O,Q,S.

Letters (commentary): a,b,c,d,e,f,g,h,i,l,m,n,o,p,q,r,s,t,u/v,x,z,A,C,D,I,M,N,P,Q,S,T,U/V.

Versals: A,D,E,G,I,P,Q,S,U/V.

B Alternative forms of letters ‘d’(2), ‘m’(2), ‘r’(3) and ‘s’(3).

C Use of the crossed Tironian symbol for ‘et’.

D Minor hole in the vellum causing the scribe to split the word ‘p(re)destinatos’ in recto side, line 54.

E In the left margin of the recto side the scribe has written ‘a’ to guide the versal painter.

F Two variants of the abbreviation for 'rum' in the Bible text (versal, column 2, lines 11 and 12).

G Ligature between letters 'st', e.g. in 'stat' in the Bible text (recto, column 2, line 6).

H An attempt at ligature of 'ct' in 'perfecte' in the commentary (recto, column 1, line 17).

Gloss text on recto side column 1:

1 ideo quib(us)da(m) videbat(ur) ci-

2 bos debere discerni sicut

3 lex mandabat . (et) hii n(on) erant p(er)fecte fi-

4 dei . Aliis v(ero) . qui (christu)m sine lege sequeba(n)t(ur) .

5 videbat(ur) e(contrario) . s(cilicet) . lic(er)e ed(er)e o(mne)s ci-

6 bos . Perfecte enim fidei e(st) .

7 nullu(m) cibu(m) discern(er)e (et) i(m)-

8 mundum putare . q(uia) o(mn)ia

9 mu(n)da su(n)t mundis . s(ed)

10 quida(m) infirmi ut d(i)c(tu)m

11 e(st) censeba(n)t . a quib(us)dam

12 abstinendu(m) . (et) in(de) int(er) romanos erat (con)ten[ ]tio. un(de) p(re)ci- [Deletion of ‘p’

13 pit hic ap(osto)l(us) tales assum(er)e n(on) abic(er)e . s(ed) patiendo ad fide(m)

14 erig(er)e . exemplo (et) v(er)bo (et) si incognitu(m) e(st) . quo quis a(n)i(m)o fa-

15 ciat n(on) in(de) disceptare . Tales (i)g(itur) ap(osto)l(us) tanq(uam) egros medicis

16 offerens ait . Infirmu(m) a(utem) (et) c(etera) . q(uasi) . ita in nobis honesti sitis

17 ut dictu(m) e(st) . Infirm(um) a(utem) in fide . (id est) . illu(m) q(ui) n(on)du(m) p(er)fecte cre-

18 dit . s(cilicet) . qui n(on) du(m) . credidit ut credendum e(st) . assumite

19 ad sanandu(m). sicut (christo)s assu(m)psit egros ut eos sanaret .

20 assumite dico . n(on) in disceptationib(us) cogitationu(m) .

21 . (id est) . n(on) ita . ut de occultis iudicetis eum reum . No(n) est

22 . (enim) . dampnandus cui(us) cogitatio n(on) est aperta . Vel de q(uo)

23 nescimus qual(is) p(ost) futurus . Non enim usurpem(us)

24 nob(is) diiudcare cogitatio(n)es alior(um) . s(ed) deo p(re)beam(us) cogita-

25 tiones n(ostra)s (et) faciem boni videntes . gaudeam(us) . cor v(er)o

26 (com)mittam(us) . p(ro) quo orem(us) . Dico assum(it)e infirmu(m) (et) s(un)t

27 int(er) vos quidam qui h(oc) poss(un)t . A lius . (enim) . v(est)r(u)m i(n) fide

28 p(er)fect(us) credit se posse manducare o(mn)ia . hu(m)anis usib(us)

29 data . (et) hic talis pot(est) assum(er)e alios ;

30 Q ui au(tem) infirm(us) . e(st) . (id est) . q(ui) cibo(s)

31 discernit reputans ali-

32 os mundos . alios im(m)un-

33 dos . manducet olus . hic

34 indicet assumi q(ui) p(er)matit(ur)

35 edere olus . in quo nulla

36 questio e(st) . in c(uies) esu o(mn)is secta

37 (con)s(e)ntit . Infirm(us) (er)g(o) e(st) q(ui) cibo(s)

38 discernit eo q(uod) iudei pro-

39 hibiti s(un)t edere . hu(n)c suo

40 iudicio relinquendu(m) dic(it)

41 ap(osto)l(us) ne cu(m) scrupulo edat .

42 Vel infirm(us) d(icitu)r p(ro)nus ad casu(m)

43 qui facile i(m)petu libidinis

44 st(er)nit(ur) . Q(uasi) . d(icat) . licet p(er)fecta .

45 fides sit que o(mn)ia licere cre-

46 dit t(ame)n qui i(n)firmus e(st) . (id est) . q(ui)

47 timet casus vitior(um) man-

48 ducet olus . (id est) . tenues . et

49 aridos cibos . qui n(on) sunt fom(en)tu(m) vitior(um) . (et) ab-

50 stineat ab illis quib(us) libido excitatur . Crassitu-

51 do enim carni(u)m (et) deliciose epule p(ro)vocant corp(us) ad li-

52 bidinem . Is qui manducat . sup(ra) p(re)cepit n(on) discepta-

53 re de cogitatio(n)ib(us) alior(um) . hic p(re)cipit n(on) spernere illos .

54 q(uas)i (et) cu(m) hec ita sunt . Is q(ui) manducat o(mn)ia . indifferent(er)

55 n(on) sp(er)nat n(on) manducante(m) . (id est) . n(on) abstinentem q(uia) volu(n)tatis

Gloss text on recto side column 2:

1 e(st) edere et n(on) edere . (et) ideo questio f(ier)i n(on) debet huic . o(mn)ia . (enim) . vo-

2 luntati hu(m)ane subiaceant sicut (et) o(mn)i(n)o d(omi)n(i)o hu(m)a(n)o subiec- [Deletion

3 ta sunt . (et) qui n(on) manducat o(mn)ia n(on) iudicet manduca(n)-

4 te(m) . tanq(uam) reu(m) (id est) n(on) reu(m) (et) n(on) credat (et) asserat eu(m) peccare .

5 cu(m) nesciat quo a(n)i(m)o faciat . De manifestis eni(m) . n(on) de occ(u)l-

6 tis iudicandum e(st) . manifesta vero sunt . q(ue) n(on) possu(n)t

7 bono a(n)i(m)o f(ier)i . ut s(un)t s(t)up(ra) . blasphemie . furta (et) hui(us)mo(d)i .

8 de quib(us) iudicare nob(is) permittit(ur) . de quib(us) (etiam) d(icitu)r . ex

9 fructib(us) eor(um) cognoscetis eos . s(ed) ea . que dubia su(n)t [Changed from ‘dubio’

10 quo a(n)i(m)o fiant i(n) meliorem partem int(er)pretemur ut

11 de cibis q(uia) possunt bono a(n)i(m)o . (et) simplici corde sine vi-

12 tio (con)cupiscentie . quicu(n)q(ue) hu(m)ani cibi indiff(er)ent(er) sumi .

13 de talib(us) enim reb(us) que possunt bono a(n)i(m)o f(ier)i . (et) n(on)

14 bono volebant ho(m)i(n)es . cum illi e(ss)ent . ferre s(e)n(tenti)am in

15 occulta cordis . de quib(us) solus deus iudicat . Un(de) d(icitu)r .

16 Nolite an(te) t(em)p(u)s iudicare . S(un)t (er)g(o) quedam facta media

17 que ignoram(us) . quo a(n)i(m)o fiant . q(uia) bono (et) malo fieri

18 possunt . de quib(us) tem(er)ariu(m) e(st) iudicare maxime ut

19 co(n)dempnemus .

20 D eus . (enim) . q(uasi) . neut(er) alt(eru)m

21 iudicet . ut(er)q(ue) enim serv(us)

22 dei e(st) . (et) hoc e(st) . deus . (enim) . illu(m)

23 s(cilicet) . manducantem (ve)l no(n)

24 manducante(m) . assu(m)psit

25 ad fidem . (et) c(etera) . hoc e(st) ergo .

26 tu quis e(st) . (id est) . cuius valen-

27 tie es . qui iudicas . alie-

28 num servu(m) . (id est) . dampnandu(m) affir-

29 mas . q(uod) n(on) debes . cu(m) alt(er)ius sit serv(us) .

30 Man(i)festum e(st) enim ser-

31 vum n(on) deb(er)e c(on)servi . vo-

32 luntate(m) iudicare . suo .

33 (et) c(etera) . q(uasi) . de incognito corde

34 alieni servi . tu n(on) h(abe)s iu-

35 dicare . s(ed) sunt d(omi)n(u)s . q(uia)

36 suo domino . (id est) . ad honorem

37 sui d(omi)ni . stat qui stat

38 aut cadit . d(omi)no suo q(uia)

39 ad eum pertinet . (etiam) ca-

40 sus cadentis . qui erig(er)e

41 pot(est) . (ve)l iudicare . stat

42 aut cadit . ideo dicit

43 q(uia) ambiguu(m) e(st) . q(uia) forsi-

44 tan stat qui putat(ur)

45 cadere . Vel suo d(omi)no stat

46 . a(ut) . c(adit) . q(uia) qua consc(ient)ia edat

47 (ve)l n(on) edat . deus iudex e(st)

48 cuius servus e(st) . stabit

49 au(tem) . (id est) . stare pot(er)it . d(omi)no

50 suo . q(uia) neq(ue) si edit . re(us)

51 e(st) . neq(ue) si n(on) edit culpabil(is) e(st) . si t(ame)n devotio(n)e hoc agit .

52 Vel ita . stabit au(tem) . q(uam)vis o(mn)ib(us) regeneratis (et) pie vive(n)-

53 tib(us) loqueret(ur) ap(osto)l(u)s dicens servum alienu(m) . (con)tinuo t(ame)n

54 respexit ad p(re)destin[ hole in vellum ]atos cum ait stabit a(utem) . h(oc) de

55 p(re)destinatis d(ic)it . (et) ne s(ibi)[ hole in vellum ]stare arroge(n)t . Subdit ;

Gloss text on verso side column 1:

1 P otens est enim d(eu)s statuere illu(m) de quo nulli e(st) ambiguu(m) .

2 p(er) hoc au(tem) q(uo)d ait . stat aut cadit ostendit se nescire . quo

3 a(n)i(m)o se agat in dubiis . Cu(m) au(tem) addit stab(it) au(tem) . hic i(n)nuit [verit ?

4 q(uo)d ambigua debem(us) i(n) melius v(er)tere (et) pl(us) salute(m) q(uam)

5 morte(m) reor(um) optare (et) in futuro spem boni h(abe)re . (et) si

6 alit(er) sit in p(re)senti . Nam alius iudicat . Sup(ra)dixit q(uo)d

7 alii o(mn)ia manducant . alii n(on) o(mn)ia de g(e)n(er)ib(us) cibor(um) age(n)s .

8 hic dicit q(uod) alii o(mn)i . alii aliquo c(er)to t(em)p(o)r(e) abstinent . (et) [quia ?

9 utr(um)q(ue) recte posse f(ier)i dicit . q(uasi) . dico stabit . (et) pot(est) credi

10 staturus e(ss)e . q(uia) q(uod) agit . ex . iudicio ai( ) agit (et) h(oc) e(st) q(uod) ait . [animi ?

11 Nam alius iudicat dic(it) e(ss)e aeligendu(m) in abstinentia

12 int(er)positum . int(er) die(m) (et) die(m) . Alius au(tem) iudicat diem

13 o(mn)em e(ss)e eligendum in abstinentia . (id est) . quida(m) c(er)tis die-

14 b(us) . quida(m) o(mn)i t(em)p(o)r(e) putant e(ss)e abstinendum .

15 U nusquisq(ue) a(utem) eor(um) in

16 suo sensu . (id est) . s(e)c(un)d(um) in sua(m) (con)sci(enti)a(m) [sedit ?

17 habundet i(n) melius . u(t)

18 qui edit cu(m) gra(tia)r(um) actio(n)e

19 edat . (et) qui abstinet p(ro) d(e)o

20 faciat . vel su iuo sensu [Should be ‘in suo’

21 . (id est) in suo consilio dimit-

22 tat(ur) . ne scandalu(m) passu(s)

23 a caritate . q(ue) e(st) mat(er) o(mn)iu(m)

24 v(ir)tutu(m) recedat . dico q(uod)

25 in suo sensu sit habun-

26 dans . (et) ita faciet qui sa-

27 pit die(m) o(mn)em . (ve)l die(m) int(er)

28 die(m) d(omi)no deo sap(it) . (id est) . ad ho-

29 norem d(omi)ni facit . q(uia) d(omi)no plac(er)e in hoc

30 se putat . Qui manducat o(mn)ia mandu- .

31 cat d(omi)no . (id est) . ad honorem . ad laudem d(omi)ni . c(uius) o(mne)s crea-

32 turas c(re)dit m(un)das (et) q(uia) ei serviturus . ill(is) sustentat(ur)

33 (et) q(uo)d d(omi)no manducet effectus indicat ;

34 G ra(tia)s . (enim) . ag(it) deo : p(ro) bonis

35 creaturis . quib(us) susten-

36 tatur (et) pascit(ur) . et simi-

37 lit(er) qui n(on) manducat

38 (et) hoc effect(ur) indicat . (id est) . [Deletion

39 qui abstinet d(omi)no . (id est) . ad ho-

40 norem d(omi)ni . n(on) manducat

41 (et) hoc effect(us) indicat (et) . (id est) .

42 q(uia) gra(tia)s agit deo . p(ro) collata

43 s(ibi) abstinentia (et) debemu(s)

44 edere . vel n(on) edere d(omi)no . eni(m)

45 . (id est) . q(uia) nemo n(ost)r(u)m fideliu(m)

46 vivit . sp(irit)ualit(er) . s(cilicet) . in v(ir)tu-

47 tib(us) s(ibi) . (id est) . sue voluntati . Q(ui)

48 eni(m) lege frenat(ur) . (et) regitur

49 n(on) s(ibi) vivit . s(ed) deo . qui lege(m)

50 dedit . si lex n(on) e(ss)et s(ibi) quisq(ue) viv(er) (et) . aut nemo n(ost)r(u)m

51 moritur vitiis . sic(ut) in bap(tism)o . s(ibi) . ut s(ibi) placeat . s(ed) d(omi)no . V(e)l

52 nemo s(ibi) vivit v(ir)tutib(us) aut . morit(ur) . in vitiis . s(ibi) .

53 s(ed) d(omi)no . quod eo vidicet corona[ hole in vellum ]t(ur) (ve)l dampnatur . et

Gloss text on verso side column 2:

1 vere nemo s(ibi) . Sive eni(m) vivim(us) . vita v(ir)tutu(m) . d(omi)no vi- [Duplication of ‘vi’

2 vivim(us) . (id est) . a d(omi)no iudicandi . vel ut ei placeamus . sive

3 morimur vitiis (et) pecc(at)is . d(omi)no morimur . (id est) . ad simili-

4 tudinem (christi) . in cuius morte baptizati sumus . ut

5 sicut (christu)s semel mortuus e(st) . (et) semp(er) vivit . ita (et) no(s)

6 semel mortui p(ro) pecc(at)o in bap(tism)o . semper vivam(us) deo .

7 Vel ita nemo n(ost)r(u)m vivit . t(em)p(or)alit(er) . s(cilicet) coniunctio(n)e a(n)i(m)e

8 (et) corporis au(t) . morit(ur) t(em)p(or)alit(er) . s(cilicet) . dissolutio(n)e a(n)i(m)e . et corpo-

9 ris. sibi . (id est) . ad laudem suam s(ed) dei . sic(ut) enim magnitudi-

10 nis eius . sic n(ost)re laudis n(on) er(it) finis . Non eni(m) cu(m) mortui

11 fu(er)imus in hac carne desinem(us) laudare d(eu)m . (et) s(e)c(un)d(um) h(oc) de fi-

12 delib(us) t(antu)m agit . Vel s(ibi) . (id est) . a se iudicandu(s) . s(ed) a d(omi)no . s(ed) h(oc)

13 de mal(is) . ac bonis accipit(ur) . (et) v(er)e nemo s(ibi) . q(uia) d(omi)no (et) h(oc) e(st) ;

14 S ive . eni(m) . vivi(mus) . corporali

15 vita . d(omi)no vivim(us) . (id est) . ad lau-

16 dem d(omi)ni . v(e)l d(omi)no iudican-

17 di . (et) q(uia) utr(um)q(ue) a d(omi)no . (er)g(o) . si-

18 vi . d(omi)no si(ve) mori(mur) . do(mino) . sumus [Deletion

19 servi . (ve)l d(omi)ni . (id est) . a d(omi)no sum(us)

20 iudicandi . Cur (er)g(o) iudicat

21 homo . In hoc enim . q(uasi) . v(er)e

22 d(omi)ni sum(us) . q(uia) p(re)tio sang(ui)nis

23 sunt nos . nec tenebit

24 mors illum . p(ro) quo mor-

25 tuus e(st) . liber i(n) mortuis .

26 (et) hoc est quod ait ;

27 I N hoc (enim) (christu)s . mor(tuus) . e(st) . (et) res(urrexit) .

28 ut . do(minetur) . (id est) . intelligat(ur) do-

29 minari . (et) vivor(um) (et) . mor(tuorum) .

30 (et) utrosq(ue) iudicare . de mor [Deletion

31 tius (et) accip(it) . ad lit(teram) . mortu- [Deletion

32 os (et) vivos . hoc ideo aute(m)

33 dicit . ut n(on) putet(ur) (christ)e

34 iudicare de mortuis .

35 q(uas)i du(m) vivu(n)t ho(min)ib(us) . sit

36 com(m)issum iudiciu(m) . s(ed) p(ost)

37 morte(m) d(omi)ni . hoc eni(m) insi-

38 pientiu(m) dogma . p(er)v(er)sum

39 tradidit . S(ed) melius e(st) . ut

40 utror(um)q(ue) dicatur (christu)s d(omi)na-

41 ri . (et) utrosq(ue) iudicare .

42 q(uia) quib(us) dedit filios

43 dei f(ier)i . illi (et) nu(n)c (et) p(ost) mor- [(etiam) ?

44 te(m) regnant cu(m) (christ)o . S(ed) alit(er)

45 n(un)c regnant cu(m) illo s(an)c(t)i ei(us) .

46 alit(er) t(un)c regnab(un)t . n(un)c reg-

47 nant . q(uia) q(ue) sursu(m) s(un)t sapi-

48 unt (et) qurer(un)t p(os)tremo

49 regnab(un)t cu(m) illo . ita ut

50 sint in regno eius (et) sint

51 (etiam) illi regnum eius (et) a(n)i(m)e pior(um) mortuor(um) n(on) separa(n)t(ur)

52 ab eccl(es)ia . que (etiam) n(un)c e(st) regnum (christ)i q(uia) regnat nu(n)c

53 cu(m) (christ)o eccl(es)ia . i(n) vivis . (et) mortuis . alioquin nec ad

Held by
University of Reading: Special Collections
Former department reference

MS 88

Language

Latin

Physical description

1 leaf

Physical condition

Material: Vellum leaf

Record URL
https://beta.nationalarchives.gov.uk/catalogue/id/53d363ee-831c-44d4-995e-a50d8ac33556/

Catalogue hierarchy

149,609 records
143 records

Within the fonds: MS 5650

European Manuscripts Collection

You are currently looking at the file: MS 5650/88

Manuscript leaf from a Bible, in Latin, produced in France (Paris)