File
Manuscript leaf from a Bible, in Latin, produced in France (Paris)
Catalogue reference: MS 5650/88
What’s it about?
This record is a file about the Manuscript leaf from a Bible, in Latin, produced in France (Paris) dating from c.1220.
Is it available online?
Maybe, but not on The National Archives website. This record is held at University of Reading: Special Collections.
Can I see it in person?
Not at The National Archives, but you may be able to view it in person at University of Reading: Special Collections.
Full description and record details
-
Reference (The unique identifier to the record described, used to order and refer to it)
-
MS 5650/88
-
Title (The name of the record)
-
Manuscript leaf from a Bible, in Latin, produced in France (Paris)
-
Date (When the record was created)
-
c.1220
-
Description (What the record is about)
-
Text: From a Bible, in Latin
Script: Textualis Formata (Textus Semiquadratus)
Commentary Script: Textualis Libraria (Textus Semiquadratus)
The text shows the Great Gloss (commentary) of Petrus Lombardus on St. Paul’s Epistle to the Romans. The Bible text is from Romans, Ch. 14, v. 1-10, and chapter and verse is shown below in square brackets. Fifty-five lines of commentary by Petrus Lombardus are in a smaller black gothic hand in double columns. Line ruling is in hard point, and there is some line pricking on the inner edge.
Seventeen versals, with calligraphic pen work decoration in red and blue, and a heading in red and blue capitals. Underlining of some words in the commentary, relating directly to the Bible text, is in red. In some places in the commentary double red dots appear which may relate the words to the work of earlier commentators. Some capital letters are touched with red.
References: (a) Christopher de Hamel, The Book. A History of The Bible, pp. 109-111.
(b) Migne, Patrologia Latina, Vol. 191, pp.1511-1514.
Transcription
Bible text recto side, column 1: Bible text recto side, column 2:
1 [14:1] . . . . -onib(us) cogitati- 1 D eus enim il-
2 onum . 2 lum assu(m)psit .
3 [14:2] A lius enim cre- 3 [14:4] (Tu) quis es qui iu-
4 dit se mandu- 4 dicas alienum
5 care omnia ; 5 servum .
6 Q ui au(tem) infir- 6 S uo d(omi)no stat . [Not ‘Q uo’
7 mus e(st) holus ma(n)- 7 aut cadit . Sta-
8 ducat . [14:3] Is qui 8 bit autem .
9 manducat . 9 P otens enim
10 n(on) manducan- 10 deus statuere
11 tem n(on) spernat . 11 illum [14:5] N am
12 E t qui n(on) man- 12 alius iudicat
13 ducat mandu- 13 diem int(er) die(m) .
14 cantem n(on) iudi- 14 alius aut(em) . iu-
15 cet 15 dicat o(mn)em die(m) .
Bible text verso side, column 1: Bible text verso side, column 2:
1 U nusquisq(ue) 1 [14:8] S ive vivim(us)
2 in suo sensu ha- 2 d(omi)no vivimus .
3 bundet . [14:6] Qui 3 sive morimur
4 sapit diem do- 4 d(omi)no morimur
5 mino sapit . et 5 sive (er)g(o) vivim(us) .
6 qui mandu- 6 sive morimur .
7 cat d(omi)no man- 7 domini sumus .
8 ducat . 8 [14:9] I N hoc enim (christu)s
9 G ra(tia)s enim agit 9 mortuus e(st) et
10 deo . (et) qui n(on) ma(n)- 10 resurrexit . ut
11 ducat . d(omi)no n(on) 11 et vivor(um) (et) mor-
12 manducat . et 12 tuor(um) dominet(ur) .
13 gra(tia)s agit deo 13 [14:10] quid iudicas
14 [14:7] Nemo enim no- 14 fr(atr)em tuum .
15 strum s(ibi) vivit . 15 aut tu quare
16 aut moritur . 16 spernis fr(atr)em tu-
17 um . Om(ne)s enim
18 stabimus an(te)
19 tribunal (christ)i ;
Notes for Bible text and commentary:
A Letters (Bible text): a,b,c,d,e,f,g,h,i,l,m,n,o,p,q,r,s,t,u/v,x,N,O,Q,S.
Letters (commentary): a,b,c,d,e,f,g,h,i,l,m,n,o,p,q,r,s,t,u/v,x,z,A,C,D,I,M,N,P,Q,S,T,U/V.
Versals: A,D,E,G,I,P,Q,S,U/V.
B Alternative forms of letters ‘d’(2), ‘m’(2), ‘r’(3) and ‘s’(3).
C Use of the crossed Tironian symbol for ‘et’.
D Minor hole in the vellum causing the scribe to split the word ‘p(re)destinatos’ in recto side, line 54.
E In the left margin of the recto side the scribe has written ‘a’ to guide the versal painter.
F Two variants of the abbreviation for 'rum' in the Bible text (versal, column 2, lines 11 and 12).
G Ligature between letters 'st', e.g. in 'stat' in the Bible text (recto, column 2, line 6).
H An attempt at ligature of 'ct' in 'perfecte' in the commentary (recto, column 1, line 17).
Gloss text on recto side column 1:
1 ideo quib(us)da(m) videbat(ur) ci-
2 bos debere discerni sicut
3 lex mandabat . (et) hii n(on) erant p(er)fecte fi-
4 dei . Aliis v(ero) . qui (christu)m sine lege sequeba(n)t(ur) .
5 videbat(ur) e(contrario) . s(cilicet) . lic(er)e ed(er)e o(mne)s ci-
6 bos . Perfecte enim fidei e(st) .
7 nullu(m) cibu(m) discern(er)e (et) i(m)-
8 mundum putare . q(uia) o(mn)ia
9 mu(n)da su(n)t mundis . s(ed)
10 quida(m) infirmi ut d(i)c(tu)m
11 e(st) censeba(n)t . a quib(us)dam
12 abstinendu(m) . (et) in(de) int(er) romanos erat (con)ten[ ]tio. un(de) p(re)ci- [Deletion of ‘p’
13 pit hic ap(osto)l(us) tales assum(er)e n(on) abic(er)e . s(ed) patiendo ad fide(m)
14 erig(er)e . exemplo (et) v(er)bo (et) si incognitu(m) e(st) . quo quis a(n)i(m)o fa-
15 ciat n(on) in(de) disceptare . Tales (i)g(itur) ap(osto)l(us) tanq(uam) egros medicis
16 offerens ait . Infirmu(m) a(utem) (et) c(etera) . q(uasi) . ita in nobis honesti sitis
17 ut dictu(m) e(st) . Infirm(um) a(utem) in fide . (id est) . illu(m) q(ui) n(on)du(m) p(er)fecte cre-
18 dit . s(cilicet) . qui n(on) du(m) . credidit ut credendum e(st) . assumite
19 ad sanandu(m). sicut (christo)s assu(m)psit egros ut eos sanaret .
20 assumite dico . n(on) in disceptationib(us) cogitationu(m) .
21 . (id est) . n(on) ita . ut de occultis iudicetis eum reum . No(n) est
22 . (enim) . dampnandus cui(us) cogitatio n(on) est aperta . Vel de q(uo)
23 nescimus qual(is) p(ost) futurus . Non enim usurpem(us)
24 nob(is) diiudcare cogitatio(n)es alior(um) . s(ed) deo p(re)beam(us) cogita-
25 tiones n(ostra)s (et) faciem boni videntes . gaudeam(us) . cor v(er)o
26 (com)mittam(us) . p(ro) quo orem(us) . Dico assum(it)e infirmu(m) (et) s(un)t
27 int(er) vos quidam qui h(oc) poss(un)t . A lius . (enim) . v(est)r(u)m i(n) fide
28 p(er)fect(us) credit se posse manducare o(mn)ia . hu(m)anis usib(us)
29 data . (et) hic talis pot(est) assum(er)e alios ;
30 Q ui au(tem) infirm(us) . e(st) . (id est) . q(ui) cibo(s)
31 discernit reputans ali-
32 os mundos . alios im(m)un-
33 dos . manducet olus . hic
34 indicet assumi q(ui) p(er)matit(ur)
35 edere olus . in quo nulla
36 questio e(st) . in c(uies) esu o(mn)is secta
37 (con)s(e)ntit . Infirm(us) (er)g(o) e(st) q(ui) cibo(s)
38 discernit eo q(uod) iudei pro-
39 hibiti s(un)t edere . hu(n)c suo
40 iudicio relinquendu(m) dic(it)
41 ap(osto)l(us) ne cu(m) scrupulo edat .
42 Vel infirm(us) d(icitu)r p(ro)nus ad casu(m)
43 qui facile i(m)petu libidinis
44 st(er)nit(ur) . Q(uasi) . d(icat) . licet p(er)fecta .
45 fides sit que o(mn)ia licere cre-
46 dit t(ame)n qui i(n)firmus e(st) . (id est) . q(ui)
47 timet casus vitior(um) man-
48 ducet olus . (id est) . tenues . et
49 aridos cibos . qui n(on) sunt fom(en)tu(m) vitior(um) . (et) ab-
50 stineat ab illis quib(us) libido excitatur . Crassitu-
51 do enim carni(u)m (et) deliciose epule p(ro)vocant corp(us) ad li-
52 bidinem . Is qui manducat . sup(ra) p(re)cepit n(on) discepta-
53 re de cogitatio(n)ib(us) alior(um) . hic p(re)cipit n(on) spernere illos .
54 q(uas)i (et) cu(m) hec ita sunt . Is q(ui) manducat o(mn)ia . indifferent(er)
55 n(on) sp(er)nat n(on) manducante(m) . (id est) . n(on) abstinentem q(uia) volu(n)tatis
Gloss text on recto side column 2:
1 e(st) edere et n(on) edere . (et) ideo questio f(ier)i n(on) debet huic . o(mn)ia . (enim) . vo-
2 luntati hu(m)ane subiaceant sicut (et) o(mn)i(n)o d(omi)n(i)o hu(m)a(n)o subiec- [Deletion
3 ta sunt . (et) qui n(on) manducat o(mn)ia n(on) iudicet manduca(n)-
4 te(m) . tanq(uam) reu(m) (id est) n(on) reu(m) (et) n(on) credat (et) asserat eu(m) peccare .
5 cu(m) nesciat quo a(n)i(m)o faciat . De manifestis eni(m) . n(on) de occ(u)l-
6 tis iudicandum e(st) . manifesta vero sunt . q(ue) n(on) possu(n)t
7 bono a(n)i(m)o f(ier)i . ut s(un)t s(t)up(ra) . blasphemie . furta (et) hui(us)mo(d)i .
8 de quib(us) iudicare nob(is) permittit(ur) . de quib(us) (etiam) d(icitu)r . ex
9 fructib(us) eor(um) cognoscetis eos . s(ed) ea . que dubia su(n)t [Changed from ‘dubio’
10 quo a(n)i(m)o fiant i(n) meliorem partem int(er)pretemur ut
11 de cibis q(uia) possunt bono a(n)i(m)o . (et) simplici corde sine vi-
12 tio (con)cupiscentie . quicu(n)q(ue) hu(m)ani cibi indiff(er)ent(er) sumi .
13 de talib(us) enim reb(us) que possunt bono a(n)i(m)o f(ier)i . (et) n(on)
14 bono volebant ho(m)i(n)es . cum illi e(ss)ent . ferre s(e)n(tenti)am in
15 occulta cordis . de quib(us) solus deus iudicat . Un(de) d(icitu)r .
16 Nolite an(te) t(em)p(u)s iudicare . S(un)t (er)g(o) quedam facta media
17 que ignoram(us) . quo a(n)i(m)o fiant . q(uia) bono (et) malo fieri
18 possunt . de quib(us) tem(er)ariu(m) e(st) iudicare maxime ut
19 co(n)dempnemus .
20 D eus . (enim) . q(uasi) . neut(er) alt(eru)m
21 iudicet . ut(er)q(ue) enim serv(us)
22 dei e(st) . (et) hoc e(st) . deus . (enim) . illu(m)
23 s(cilicet) . manducantem (ve)l no(n)
24 manducante(m) . assu(m)psit
25 ad fidem . (et) c(etera) . hoc e(st) ergo .
26 tu quis e(st) . (id est) . cuius valen-
27 tie es . qui iudicas . alie-
28 num servu(m) . (id est) . dampnandu(m) affir-
29 mas . q(uod) n(on) debes . cu(m) alt(er)ius sit serv(us) .
30 Man(i)festum e(st) enim ser-
31 vum n(on) deb(er)e c(on)servi . vo-
32 luntate(m) iudicare . suo .
33 (et) c(etera) . q(uasi) . de incognito corde
34 alieni servi . tu n(on) h(abe)s iu-
35 dicare . s(ed) sunt d(omi)n(u)s . q(uia)
36 suo domino . (id est) . ad honorem
37 sui d(omi)ni . stat qui stat
38 aut cadit . d(omi)no suo q(uia)
39 ad eum pertinet . (etiam) ca-
40 sus cadentis . qui erig(er)e
41 pot(est) . (ve)l iudicare . stat
42 aut cadit . ideo dicit
43 q(uia) ambiguu(m) e(st) . q(uia) forsi-
44 tan stat qui putat(ur)
45 cadere . Vel suo d(omi)no stat
46 . a(ut) . c(adit) . q(uia) qua consc(ient)ia edat
47 (ve)l n(on) edat . deus iudex e(st)
48 cuius servus e(st) . stabit
49 au(tem) . (id est) . stare pot(er)it . d(omi)no
50 suo . q(uia) neq(ue) si edit . re(us)
51 e(st) . neq(ue) si n(on) edit culpabil(is) e(st) . si t(ame)n devotio(n)e hoc agit .
52 Vel ita . stabit au(tem) . q(uam)vis o(mn)ib(us) regeneratis (et) pie vive(n)-
53 tib(us) loqueret(ur) ap(osto)l(u)s dicens servum alienu(m) . (con)tinuo t(ame)n
54 respexit ad p(re)destin[ hole in vellum ]atos cum ait stabit a(utem) . h(oc) de
55 p(re)destinatis d(ic)it . (et) ne s(ibi)[ hole in vellum ]stare arroge(n)t . Subdit ;
Gloss text on verso side column 1:
1 P otens est enim d(eu)s statuere illu(m) de quo nulli e(st) ambiguu(m) .
2 p(er) hoc au(tem) q(uo)d ait . stat aut cadit ostendit se nescire . quo
3 a(n)i(m)o se agat in dubiis . Cu(m) au(tem) addit stab(it) au(tem) . hic i(n)nuit [verit ?
4 q(uo)d ambigua debem(us) i(n) melius v(er)tere (et) pl(us) salute(m) q(uam)
5 morte(m) reor(um) optare (et) in futuro spem boni h(abe)re . (et) si
6 alit(er) sit in p(re)senti . Nam alius iudicat . Sup(ra)dixit q(uo)d
7 alii o(mn)ia manducant . alii n(on) o(mn)ia de g(e)n(er)ib(us) cibor(um) age(n)s .
8 hic dicit q(uod) alii o(mn)i . alii aliquo c(er)to t(em)p(o)r(e) abstinent . (et) [quia ?
9 utr(um)q(ue) recte posse f(ier)i dicit . q(uasi) . dico stabit . (et) pot(est) credi
10 staturus e(ss)e . q(uia) q(uod) agit . ex . iudicio ai( ) agit (et) h(oc) e(st) q(uod) ait . [animi ?
11 Nam alius iudicat dic(it) e(ss)e aeligendu(m) in abstinentia
12 int(er)positum . int(er) die(m) (et) die(m) . Alius au(tem) iudicat diem
13 o(mn)em e(ss)e eligendum in abstinentia . (id est) . quida(m) c(er)tis die-
14 b(us) . quida(m) o(mn)i t(em)p(o)r(e) putant e(ss)e abstinendum .
15 U nusquisq(ue) a(utem) eor(um) in
16 suo sensu . (id est) . s(e)c(un)d(um) in sua(m) (con)sci(enti)a(m) [sedit ?
17 habundet i(n) melius . u(t)
18 qui edit cu(m) gra(tia)r(um) actio(n)e
19 edat . (et) qui abstinet p(ro) d(e)o
20 faciat . vel su iuo sensu [Should be ‘in suo’
21 . (id est) in suo consilio dimit-
22 tat(ur) . ne scandalu(m) passu(s)
23 a caritate . q(ue) e(st) mat(er) o(mn)iu(m)
24 v(ir)tutu(m) recedat . dico q(uod)
25 in suo sensu sit habun-
26 dans . (et) ita faciet qui sa-
27 pit die(m) o(mn)em . (ve)l die(m) int(er)
28 die(m) d(omi)no deo sap(it) . (id est) . ad ho-
29 norem d(omi)ni facit . q(uia) d(omi)no plac(er)e in hoc
30 se putat . Qui manducat o(mn)ia mandu- .
31 cat d(omi)no . (id est) . ad honorem . ad laudem d(omi)ni . c(uius) o(mne)s crea-
32 turas c(re)dit m(un)das (et) q(uia) ei serviturus . ill(is) sustentat(ur)
33 (et) q(uo)d d(omi)no manducet effectus indicat ;
34 G ra(tia)s . (enim) . ag(it) deo : p(ro) bonis
35 creaturis . quib(us) susten-
36 tatur (et) pascit(ur) . et simi-
37 lit(er) qui n(on) manducat
38 (et) hoc effect(ur) indicat . (id est) . [Deletion
39 qui abstinet d(omi)no . (id est) . ad ho-
40 norem d(omi)ni . n(on) manducat
41 (et) hoc effect(us) indicat (et) . (id est) .
42 q(uia) gra(tia)s agit deo . p(ro) collata
43 s(ibi) abstinentia (et) debemu(s)
44 edere . vel n(on) edere d(omi)no . eni(m)
45 . (id est) . q(uia) nemo n(ost)r(u)m fideliu(m)
46 vivit . sp(irit)ualit(er) . s(cilicet) . in v(ir)tu-
47 tib(us) s(ibi) . (id est) . sue voluntati . Q(ui)
48 eni(m) lege frenat(ur) . (et) regitur
49 n(on) s(ibi) vivit . s(ed) deo . qui lege(m)
50 dedit . si lex n(on) e(ss)et s(ibi) quisq(ue) viv(er) (et) . aut nemo n(ost)r(u)m
51 moritur vitiis . sic(ut) in bap(tism)o . s(ibi) . ut s(ibi) placeat . s(ed) d(omi)no . V(e)l
52 nemo s(ibi) vivit v(ir)tutib(us) aut . morit(ur) . in vitiis . s(ibi) .
53 s(ed) d(omi)no . quod eo vidicet corona[ hole in vellum ]t(ur) (ve)l dampnatur . et
Gloss text on verso side column 2:
1 vere nemo s(ibi) . Sive eni(m) vivim(us) . vita v(ir)tutu(m) . d(omi)no vi- [Duplication of ‘vi’
2 vivim(us) . (id est) . a d(omi)no iudicandi . vel ut ei placeamus . sive
3 morimur vitiis (et) pecc(at)is . d(omi)no morimur . (id est) . ad simili-
4 tudinem (christi) . in cuius morte baptizati sumus . ut
5 sicut (christu)s semel mortuus e(st) . (et) semp(er) vivit . ita (et) no(s)
6 semel mortui p(ro) pecc(at)o in bap(tism)o . semper vivam(us) deo .
7 Vel ita nemo n(ost)r(u)m vivit . t(em)p(or)alit(er) . s(cilicet) coniunctio(n)e a(n)i(m)e
8 (et) corporis au(t) . morit(ur) t(em)p(or)alit(er) . s(cilicet) . dissolutio(n)e a(n)i(m)e . et corpo-
9 ris. sibi . (id est) . ad laudem suam s(ed) dei . sic(ut) enim magnitudi-
10 nis eius . sic n(ost)re laudis n(on) er(it) finis . Non eni(m) cu(m) mortui
11 fu(er)imus in hac carne desinem(us) laudare d(eu)m . (et) s(e)c(un)d(um) h(oc) de fi-
12 delib(us) t(antu)m agit . Vel s(ibi) . (id est) . a se iudicandu(s) . s(ed) a d(omi)no . s(ed) h(oc)
13 de mal(is) . ac bonis accipit(ur) . (et) v(er)e nemo s(ibi) . q(uia) d(omi)no (et) h(oc) e(st) ;
14 S ive . eni(m) . vivi(mus) . corporali
15 vita . d(omi)no vivim(us) . (id est) . ad lau-
16 dem d(omi)ni . v(e)l d(omi)no iudican-
17 di . (et) q(uia) utr(um)q(ue) a d(omi)no . (er)g(o) . si-
18 vi . d(omi)no si(ve) mori(mur) . do(mino) . sumus [Deletion
19 servi . (ve)l d(omi)ni . (id est) . a d(omi)no sum(us)
20 iudicandi . Cur (er)g(o) iudicat
21 homo . In hoc enim . q(uasi) . v(er)e
22 d(omi)ni sum(us) . q(uia) p(re)tio sang(ui)nis
23 sunt nos . nec tenebit
24 mors illum . p(ro) quo mor-
25 tuus e(st) . liber i(n) mortuis .
26 (et) hoc est quod ait ;
27 I N hoc (enim) (christu)s . mor(tuus) . e(st) . (et) res(urrexit) .
28 ut . do(minetur) . (id est) . intelligat(ur) do-
29 minari . (et) vivor(um) (et) . mor(tuorum) .
30 (et) utrosq(ue) iudicare . de mor [Deletion
31 tius (et) accip(it) . ad lit(teram) . mortu- [Deletion
32 os (et) vivos . hoc ideo aute(m)
33 dicit . ut n(on) putet(ur) (christ)e
34 iudicare de mortuis .
35 q(uas)i du(m) vivu(n)t ho(min)ib(us) . sit
36 com(m)issum iudiciu(m) . s(ed) p(ost)
37 morte(m) d(omi)ni . hoc eni(m) insi-
38 pientiu(m) dogma . p(er)v(er)sum
39 tradidit . S(ed) melius e(st) . ut
40 utror(um)q(ue) dicatur (christu)s d(omi)na-
41 ri . (et) utrosq(ue) iudicare .
42 q(uia) quib(us) dedit filios
43 dei f(ier)i . illi (et) nu(n)c (et) p(ost) mor- [(etiam) ?
44 te(m) regnant cu(m) (christ)o . S(ed) alit(er)
45 n(un)c regnant cu(m) illo s(an)c(t)i ei(us) .
46 alit(er) t(un)c regnab(un)t . n(un)c reg-
47 nant . q(uia) q(ue) sursu(m) s(un)t sapi-
48 unt (et) qurer(un)t p(os)tremo
49 regnab(un)t cu(m) illo . ita ut
50 sint in regno eius (et) sint
51 (etiam) illi regnum eius (et) a(n)i(m)e pior(um) mortuor(um) n(on) separa(n)t(ur)
52 ab eccl(es)ia . que (etiam) n(un)c e(st) regnum (christ)i q(uia) regnat nu(n)c
53 cu(m) (christ)o eccl(es)ia . i(n) vivis . (et) mortuis . alioquin nec ad
-
Held by (Who holds the record)
- University of Reading: Special Collections
-
Former department reference (Former identifier given by the originating creator)
-
MS 88
-
Language (The language of the record)
-
Latin
-
Physical description (The amount and form of the record)
-
1 leaf
-
Physical condition (Aspects of the physical condition of the record that may affect or limit its use)
-
Material: Vellum leaf
-
Record URL
- https://beta.nationalarchives.gov.uk/catalogue/id/53d363ee-831c-44d4-995e-a50d8ac33556/
Catalogue hierarchy
This record is held at University of Reading: Special Collections
Within the fonds: MS 5650
European Manuscripts Collection
You are currently looking at the file: MS 5650/88
Manuscript leaf from a Bible, in Latin, produced in France (Paris)